-
1 arx
arcis f. [одного корня с arceo ]1) укреплённый замок, крепость, цитадель, акрополь, кремль ( munire arcem C)a. Romana L — римский кремль (вначале юго-зап. часть Капитолийского холма, впоследствии весь холм с крепостью и Капитолием)de arce capta Capitolioque occupato nuntii veniunt L — поступают сообщения о том, что крепость взята, а Капитолий занятarcem facere e cloacā погов. C — делать из клоаки цитадель (ср. «из мухи слона»)2) оплот, твердыняhaec urbs, lux orbis terrarum atque a. omnium gentium C — этот город, светоч мира и оплот всех народов3) небесная твердь, заоблачные высоты, небо (a. siderea, arces aethereae O; arces igneae H; a. caeli VF)4) высота, вершина, тж. гора или холм ( Parnassi O)5) убежище, прибежище, защитаCastoris templum fuit a. civium perditorum C — храм Кастора служил убежищем для преступных членов общества6) местопребывание, резиденция, центр, средоточиеubi Hannibal, ibi caput atque a. totius belli L — где Ганнибал, там руководство и центр всей войны7) высшая точка, верх, вершина ( eloquentiae T) -
2 accipio
ac-cipio, cēpī, ceptum, ere [ capio ]1)а) получать (epistulam ab aliquo C; consulatum Eutr)oculisve aut pectore noctem non a. V — не знать ночью ни сна, ни душевного покояб) испытывать, терпеть (injuriam ab aliquo C; cladem L, QC; dolorem C)a. detrimentum Cs — потерпеть ущербa. pecuniam C — принимать деньги ( иногда взятку)aliquid (in) acceptum referre C — записать что-л. на приходaliquid alicui acceptum referre C, facere G, PJ и ferre VM — быть кому-л. должным что-либо, перен. быть кому-л. обязанным чём-л.onera umĕis a. Mela — взвалить на (свои) плечи бремя2) допускать, впускать ( armatos urbe и in arcem L)navis aliquantum aquae accĭpit L — судно немного пропускает водуa. austrum QC — находиться на югеab Appennīno auras a. PJ — быть обращённым в сторону Апеннинa. togam praetextam Lampr — надеть (облачиться в) претексту3) принимать внутрь, т. е. есть или пить (cibum Lampr; herbam in potu Just; medicinam C)4) узнавать, слышать (nuntium, clamorem Sl)quae gerantur, accipies ex illo C — о том, что делается, ты узнаешь от него5) принимать ( aliquem hospitio L)a. aliquem in amicitiam C — установить дружеские отношения с кем-л.a. aliquam in matrimonium Su, aliquam conjugem SenT и a. aliquam Capit — жениться на ком-л.6)а) воспринимать, выслушивать ( aliquid benignis auribus Pl)б) принимать, одобрять ( orationem alicujus C)accipio! Ter, H — согласен!, отлично!7) понимать (recte, aliter atque est Ter, aliquid omen QC, in omen и velut omen L); считать ( verisimilia pro veris L)urbis appellatio Roma accipitur Q — под словом «город» понимается Римa. aliquid in malam partem Sen — воспринять что-л. в дурную сторону (в дурном смысле)8) перенимать, усваивать ( morem a majoribus C)a. vitam alicujus V — усвоить чей-л. образ жизни -
3 addo
ad-do, didī, ditum, ere1)а) добавлять, прибавлять ( in vinum aquam Cato); присоединять ( injuriae contumeliam Ph)scelus sceleri a. O — громоздить преступления на преступленияa. gradum (sc. gradui) Pl, L etc. — прибавлять шагуa. cursum Pt — ускорить бегoperi noctem a. V — использовать для работы и ночное времяadde (huc, istuc, eo, eodem) L, C etc. — добавь (к этому), т. е. к тому жеaddito tempore T и addita aetate PM — со временем, с течением времениjugis arcem a. V — строить крепость на высоком местеa. aliquem Trojae periturae V — обречь кого-л. на гибель вместе с Троейб) мат. прибавлять, складывать2) придавать, приставлять ( alicui custodem Pl)4) вкладывать ( epistulas in eumdem fasciculum C); накладывать, наваливать ( stercus ad radīcem Cato)a. calcar (calcaria) alicui H, PJ — пришпоривать, перен. подбадривать, поощрять кого-л.a. frena equis V — взнуздать лошадейvirgas alicui a. L — сечь кого-л. розгамиmoras alicui rei a. V — замедлить что-л.finem alicui rei a. Sil, Cld — положить конец чему-л.manūs alicujus in vincla a. O — наложить оковы на чьи-л. рукиa. in arma manus O — браться за оружие, воевать6) усиливать, внушать, прибавлять (iram O; ardorem V)strenuis vel ignavis spem metumque a. T — храбрым внушить надежду, а на малодушных навести страхnugis a. pondus H — придавать большое значение пустякам -
4 asservo
as-servo, āvī, ātum, āre1) тщательно хранить, беречь ( tabulas C)2) держать под стражей (aliquem vinctum Ter, Pl)3) стеречь, охранять (portas murosque Cs; arcem QC) -
5 attollo
at-tollo, —, —, ere1) поднимать (manus Q; brachia V; oculos ad virginem O; oculos humo O; parvum natum O)se a gravi casu a. L — подняться после тяжёлого паденияse a. — выситься, возвышаться (Taurus a Cappadocia se attolens QC)turres in LX ( sexaginta) pedes attollebantur T — башни достигли 60 футов в вышину3) поднимать ( clamorem Veg); повышать ( vocem Q)a. iras V — приходить в яростьa. minas Col — принимать угрожающий вид4) ободрять, воодушевлять (animos non deprimere, sed a. PJ); придавать полёт (a. orationem Q); возвеличивать ( rem publicam bello T); восхвалять, превозносить ( aliquem T)5) восторженно рассказывать, расписывать (sua facta, suos casus T)a. in majus T — преувеличивать, сгущать краски -
6 cloaca
cloāca, ae f. [из *. cluaca от cluo II \]1) клоака, крытый канал для стока нечистот Col, PJ, Dig etc.arcem facere e cloaca погов. C — делать из клоаки крепость (т. е. «из мухи слона»)C. maxima L — большой сточный канал в Риме, проведенный от форума в Тибр между Капитолийским и Палатинским холмами (по преданию, при Тарквинии Приске)2) ирон. чрево, утроба Pl, Vr -
7 condo
con-do, didī, ditum, ere1) воздвигать, сооружать, строить (aram L; moenia, arcem V); заселять, колонизовать (locum H; insulam VP); класть начало, учреждать (imperium Fl; gentem V; colonias VP); основывать (urbem C etc.)ab urbe condĭtā L, VM etc. — от основания города (Рима)2) слагать, сочинять ( carmen C); составлять, писать (leges L; historiam, librum PM); воспевать (bella V; acta alicujus O)Homero condente PM — когда пел Гомер, т. е. во времена Гомера3) вкладывать, вдевать ( cervices nodo Pt); втыкать, вонзать (venabulum urso M; ensem in pectus O)5) прятать (aliquid in pyxidem Su; aliquid in aerarium Vr, Su; caput inter nubila V — о молве); убирать (frumentum C; aliquid proprio horreo H); сберегать, хранить ( pecuniam C); вкладывать в ножны (gladium Sen, Q; pugionem Su)6) укладывать ( puerum in cunas Pl)7) упрятать, засадить (aliquem in carcerem C, L); заковать ( aliquem in vincula L); похоронить (reliquias ossaque alicujus terra V; aliquem sepulcro V и in sepulcro C)8) погубить, свести в могилуAlexandrum intemperantia bibendi condidit Sen — Александра свело в могилу пьянство9) pass. таиться, содержаться, быть заключённым ( in causis conditae sunt res futurae C)tenere aliquid conditum mente V — твёрдо (за)помнить10)а) укрывать, прятать ( aliquem in silvis QG)aliquid c. furto H — похищать что-лб) окутывать, обволакивать ( lunam condunt nubes H); таить, хранить (iram T; jurgia sub tacitā laetitia Prp)se c. — скрываться, прятаться, укрываться (deserto in litore V; in foliis V)in altitudinem conditus T — замкнувшись в себе, уйдя в себя11) закрывать, смыкать ( alicujus lumina O)12) ( о времени) проводить, (про)жить (diem collibus in suis H; saecula vivendo Lcr) -
8 disjicio
dis-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]d. pecuniam VM — растратить деньги2) разгонять, рассеивать (nubila O; naves L; phalangem hostium Cs)disjecta comas (acc. graec.) O — с распущенными (развевающимися) волосами3) разрубать, разрезать, раскалывать (aliquid securi V; inachaerā Pl)4) уничтожать, разрушать (arcem a fundamentis Nep; statuas Su; vestris disjecta lacertis Ilios O); нарушить, расстроить, сорвать (compositam pacem V; consilia L)d. exspectationem Su — обмануть ожидание -
9 escendo
ē-scendo, scendī, scēnsum, ere [ e + scando ]1) всходить, подниматься (in navem Nep и navem Caec; in arcem L; in rostra C и rostra T; in equos L и equos Sol; in contionem L); взлезать, вскарабкиваться ( in mālum Vr)2) идти, ехать, отправляться (Delphos, Pergămum L) -
10 fundo
I āvī, ātum, āre [ fundus ]1) снабжать основанием или дномrobora fundatura naves O — дубовый лес, который должен послужить основанием для судов2) основывать, закладывать (urbem, arcem V); класть основание (f. disciplinam C)4) обеспечивать ( opes suas QC); надёжно помещать ( pecuniam H)II fundo, fūdī, fūsum, ere1)а) лить, выливать (merum humi V; vinum de patĕrā H)in mare f. aquas погов. O — морю воды добавлять ( о бесполезном труде)б) проливать (lacrimas Sen, V); изливать, терять ( vitam cum sanguine V)2) pass. fundi течь, струиться, литься ( flumen late funditur PM)fundi или se f. — разрастаться (in omnes partes C; in latitudinem PM); расплываться, растекаться ( in chartā PM) или разбегаться ( homines fusi ac dispersi C)3) отливать ( glandes bAfr); плавить, лить (aes PM, Just)4) сыпать, высыпать, рассыпать ( nuces L); бросать ( segĕtem desectam in Tiberim L)5) метать (tela VF; перен. convicia in aliquem O)6) растрачивать, расточать (opes H; labores V)7) распространять (ignem, incendium late QC; f. famam Q; oratio funditur C)8) производить на свет, рожать (terra fruges fundit C; Mercurius, quem Maja fudit V)9) издавать, произносить (sonos inanes C; preces, voces V)10) слагать (carmen, versūs C)12) рассеивать, разбивать, обращать в бегство (f. copias hostium C; f. atque fugare L); прогонять ( hostes de jugis L)f. aliquem humi V — повалить кого-л. наземь. — см. тж. fusus I -
11 manubiae
ārum f. [ manus + habeo ]1) военная добыча Pt, Fl4) солдатская доля добычи Naev, C etc.5) незаконная, хищнически присвоенная нажива (m. et rapinae Su) -
12 molior
mōlior, ītus sum, īrī [ moles ]1)а) (с усилием) приводить в движение, сдвигать с места (navigia QC; montes sede sua L)nervos m. Ap — перебирать струныб) поднимать ( ancoram L); вырывать ( truncos arborum QC); подрывать ( fundamenta ab imo QC); взламывать (portam L; clausum adĭtum domūs QC); пробиваться (m. sabulum aegre QC)2) выводить, пробуждать ( corpora ex somno L)3) обрабатывать, распахивать, вспахивать ( terram aratro L)4) метать, бросать (ferrum O; fulmina V; sagittas in pectus O)5) управлять, править (m. habenas V)6) колебать, потрясать, подрывать ( fidem L)7)а) воздвигать, сооружать, возводить, строить (urbes, muros, arcem V)m. classem V — снаряжать флотб) застраивать или укреплять ( locum V); образовывать, создавать ( flumen insulas molitur QC); пролагать ( viam V)8) переносить, проделывать ( laborem V); совершать ( fugam V); продолжать ( iter C): устраивать (triumphos O, L); готовить (-ся), подготовлять, замышлять (fraudera, defectionem L; majora C; exitium principis T); предпринимать ( tantas res L); причинять, вызывать ( morbos V); возбуждать ( animum alicujus L); внушать (amorem C; odium C)10) стараться, силиться, прилагать усилия (de или in aliquā re C etc.); бороться (adversus aliquid T) -
13 prehendo
(prēndo), prehendī (prēndī), prehēnsum (prēnsum), ere1) хватать, схватывать (aliquem manu C, QC; dextram Pl и dextrā V); ловить, поймать (servum fugitivum C; aliquem in furto Pl, furto AG и furti Pl, AG)aliquem cursu p. V — догнать кого-л.p. aliquem Ter, C — останавливать кого-л. (для разговора), обращаться к кому-л., заговаривать с кем-л.p. aliquem mendacii Pl — уличить кого-л. во лжи2) захватывать, завладевать (p. arcem V)3) достигать ( oras Italiae V)4) ясно воспринимать, понимать ( rerum omnium naturam C)5) получать, т. е. пускать корни ( plantae prehendunt Pall) -
14 rapto
āvī, ātum, āre [intens. к rapio ]1) насильно хватать, похищать ( conjugem C); влечь, влачить, тащить ( aliquem comis O)2) подхватывать, увлекать (amor aliquem raptat Pl, Sil); вести за собой ( aeratas in agmina turmas Sil)3) грабить (arcem Sl; Africam T) -
15 recurro
re-curro, (cu)currī, cursum, ere1) бежать назад, спешить обратно, возвращаться (ad aliquem C etc.; in arcem L; hiems recurrit O); перен. опять приходить, т. е. вновь предлагать (r. ad easdem condiciones Cs)memoriae r. PJ — вспомниться2) совершать круговорот (sol recurrens V)tempore certo r. Su — периодически возвращаться3) прибегать, обращаться, искать убежища ( ad aliquem H) -
16 Pulchrúmque morí succúrrit in ármis
И вспоминается, что прекрасно умереть, сражаясь.Вергилий, "Энеида", II, 314-17:Árm(a) améns capió; nec sát ratiónis in ármis,Cúm sociís ardént animí: furor íraque méntemPráecipitánt, pulchrúmque morí succúrrit in ármis.Я вне себя и хватаюсь за меч, хоть пользы в нем мало -Где мне соратников встретить, чтоб, с ними сплотившись отрядом,Кремль захватить? Но пыл боевой меня подстрекает.Мнится: прекрасно и пасть, за отчизну честно сражаясь.Добровольно становясь солдатом, возлагаешь на себя те или иные задачи подвергаешься тем или иным опасностям, смотря по тому, насколько все это на твой взгляд доблестно и значительно, и с полным основанием жертвуешь даже своей жизнью: pulchrumque mori succurrit in armis. (Мишель Монтень, Об опыте.)Латинско-русский словарь крылатых слов и выражений > Pulchrúmque morí succúrrit in ármis
См. также в других словарях:
LUCERIA — I. LUCERIA Dauniorum colonia, in Apulia, Strabo l. 6. p. 284. Nunc Lucera, Episcopal. sub Archiep. Beneventano, in Capitanata prov. in planitie, 10. mill. in Austr. a Fano S. Severi, 7. 2 Troia in Bor. 37. a Siponto in Occ. 30. a Benevento in… … Hofmann J. Lexicon universale
RYSVICUM i. e. RYSWYK — RYSVICUM, i. e. RYSWYK pagus celebris, et peramoenus Hollandiae, suburbanus Hagae Comitum, Potentissimi, Augustissimi, Felicissini, Serenissimi VILHELMI III. Magnae Britanniae Regis, Castro sumptuosissimo, magnificentissimo nobilitatus; in cuius… … Hofmann J. Lexicon universale
ULRICUS — I. ULRICUS Bohemiae Rex, Moraviam Polonis eripuit. Micislaum dein Regem Conrado II. Imperatori proditurus, frustra fuit, detestante hôc impias technas. Ei successit filius Brzetislaus, Cosmas Bohem. in Histor. Aen. Sylv. Item filius naturalis… … Hofmann J. Lexicon universale
Acorn Archimedes — Infobox computer Photo = Type = Personal computer or Home computer Released = June 1987 Discontinued = mid 1990s Processor = ARM Memory = 512 KB 16 MB OS = RISC OS or RISC iXThe Acorn Archimedes was Acorn Computers Ltd s first general purpose… … Wikipedia
AQUISGRANUM — Gallice Aix, urbs Imperialis in Menapiorum finibus, inter Rhenum et Mosam sita, thermis excellentibus, Romanorum Imperatorum primâ inauguratione, et coronatione, unde inter alios de Alberto Austriaco legitut, in tanta hominum frequentia hîc… … Hofmann J. Lexicon universale
ARAUSIO — Urbs, Episcopatus et Principatus Galliae, in Provincia a Rhodano milliari, et Avenione 3. circiter milliaribus distat. Varia a Veteribus nomina sortita est, Arausio Cavarum, vel secundanorum, Arausica Civitas, et Arausionensis urbs, quô nomine a… … Hofmann J. Lexicon universale
DIONYSIUS II — DIONYSIUS II. superioris fil. natu maximus inter fratres, Patri militum favore successit, qui initio tyrannidis populum sibi libertate concilians, tria milia captivorum e vinculis exire permittit. Tributa insuper populo per triennium remittit,… … Hofmann J. Lexicon universale
FERRARIA — I. FERRARIA Urbs ampla, ad ramum Padi minimum, Po morto, a quo ductum est incile per 6. mill. Francolinum usqueve commercii causâ. Arcem habet permunitam. Non habuit urbis nomen, usqueve ad Vitalianum Papam, Leand. Alberti descr. Ital. p. 345. et … Hofmann J. Lexicon universale
FRIDERICOBURGUM — I. FRIDERICOBURGUM vulgo Friderichsburg, castrum et palatium Regum Daniae, in Zeelandia ins. Vix 3. leucis Danicis distat a Coronaeburgo in Occas. et 5. ab Hafnia in circium, colloquio inter Reges Sueciae, et Daniae celebre hisce ultimis tem… … Hofmann J. Lexicon universale
FRIDERICUS ex Burggraviis V — FRIDERICUS ex Burggraviis V. sed inter Electores I. prioris fuit fil. Hic, cum Sigismundo Imp. in bellis Hungaricis ac Bohemicis militasset post mortem Iodoci, March. Moraviae, Marchiae Vicarius, ab eo Imp. Budae: dein, consensu reliquorum… … Hofmann J. Lexicon universale
HIEROSOLYMA — I. HIEROSOLYMA nova urbs, ab Aelio Hadtiano Imp. condita. Hic enim, cum A. C. 135. Iudaei rebellantes Templum restituere conarentur, 58. myriadas eorum uno di concidit, et residua veteris Hierosolymae prorsus destruxit, montem quoque Moriah, in… … Hofmann J. Lexicon universale